Pierwsze internetowe muzeum powstało w 2005 roku. Wtedy, wspólnie z Wojciechem Petriczkiem i przy wsparciu Rafała Kociędy, w roku 700 rocznicy lokacji miasta, powołaliśmy do życia Internetowe Muzeum Ziemi Iławskiej. Było to miejsce, które gromadziło wybrane pamiątki z dawnej Iławy. Miał to być pierwszy krok do podjęcia szerokiej dyskusji nad utworzeniem w Iławie muzeum regionalnego.
Rok później poznałem Agnieszkę Zielińską, archeologa i pasjonatkę historii, z którą powołaliśmy do życia Grupę Inicjującą Projekt Powołania Muzeum Regionalnego. W ciągu kolejnych lat, głównie dzięki zaangażowaniu grupy oraz dra Wiesława Skrobota, władz Iławy, które bardzo w tamtym czasie wspierały utworzenie muzeum i pasjonatów historii, udało się znaleźć siedzibę dla muzeum, przeprowadzić badania archeologiczne i architektoniczne, a przede wszystkim opracować koncepcję funkcjonowania i przygotować projekt budowy muzeum. Przede wszystkim jednak udało się zebrać eksponaty, które gromadzono w specjalnym depozycie w Muzeum Warmii i Mazur. Zgodnie z koncepcją, którą zaakceptowali Misjonarze Oblaci Maryi Niepokalanej, iławskie muzeum miało powstać w sąsiedztwie XIV-wiecznego kościoła gotyckiego, w samym centrum średniowiecznej Iławy.
Budowę muzeum uzależniano od początku od możliwości pozyskania środków zewnętrznych. Taka możliwość nie pojawiła się, niestety, w tamtym czasie. Władze miasta odstąpiły ostatecznie od planów budowy muzeum.
Do idei powstania muzeum udało się na moment powrócić w 2019 roku. Okazją była zorganizowana przez środowiska regionalistów oraz przy udziale miasta konferencja „Pamięć – tożsamość – historia – ludzie”, która odbyła się w sali konferencyjnej iławskiego kinoteatru. Miałem wtedy przyjemność rozpocząć tamto wydarzenie. Niedługo potem samorząd Iławy powrócił do planów stworzenia muzeum. Przez pewien czas prace te ponownie koordynował zatrudniony w Urzędzie Miasta Iławy dr Wiesław Skrobot. Ostatecznie, wskazywana na siedzibę muzeum willa przy ulicy Mazurskiej została sprzedana w prywatne ręce. Młyn przy ulicy Kościuszki, który mógłby stać się siedzibą muzeum, od wielu lat niszczeje.
Wszyscy zgadzamy się co do tego, że Iława potrzebuje muzeum, które będzie pełnić funkcję edukacyjną, ochronną dla zabytków (eksponatów), ale też turystyczną. Muzeum to całoroczna atrakcja, która pozwolił na wydłużenie sezonu turystycznego i rozwój małych usług (przewodnickich, produkcji pamiątek).
Internetowe Muzeum Iławy powstało po to, by wypełnić lukę związaną z brakiem muzeum. Ze strony internetowej, która miała wyłącznie prezentować wybrane eksponaty związane z historią Iławy, stała się pokaźnym zasobem wiedzy o mieście. Obecnie Internetowe Muzeum Iławy to nie tylko strona internetowa, ale też różnego rodzaju inicjatywy, w tym bardzo popularne wycieczki i spacery po mieście. Poza eksponatami na stronach muzeum publikowane są artykuły, wspomnienia, filmy i podcasty. Internetowe Muzeum Iławy to kilkutysięczna społeczność ludzi zainteresowanych przeszłością i przyszłością miasta.
Dziękuję wszystkim osobom, które udzieliły mi pomocy na każdym etapie prac nad Internetowym Muzeum Iławy. Dziękuję także tym osobom, a przede wszystkim Dariuszowi Paczkowskiemu, który przez te wszystkie lata, czasem wbrew okolicznościom, popierał ideę utworzenia muzeum w Iławie.
Michał Młotek
