Rozpoczyna się w samym centrum Iławy, kończy na wysokości przejazdu kolejowego. Dawniej – co widać na przedwojennych zdjęciach – była jedną z piękniejszych ulic miasta. Znajdowały się przy niej hotele, sklepy i restauracje. Wraz z upływem lat zmieniała się jej funkcja – z łącznika pomiędzy dworcem a centrum Iławy stała się po prostu jedną z wewnętrznych ulic miasta. Ulica Królowej Jadwigi – dawna ulica Bohaterów Stalingradu, a jeszcze wcześniej: Lubawska i Dworcowa – była bohaterką kolejnego spaceru organizowanego w ramach cyklu „Historia jednej ulicy”.
Na zaproszenie radnych miejskich i miłośników Iławy Michała Młotka i Dariusza Paczkowskiego, by wziąć udział w spacerze po ulicy Królowej Jadwigi, odpowiedziało tym razem ponad sto osób. Spacer rozpoczął się przy Galerii Jeziorak, a zakończył przy budynku, w którym do niedawna znajdowała się siedziba Nadleśnictwa Iława.
Obecnie długość ulicy Królowej Jadwigi wynosi około 470 metrów. Na swojej trasie ulica krzyżuje się z ulicami Sobieskiego i Grunwaldzką. Znajduje się przy niej wiele lokali usługowych, ale przede wszystkim budynki mieszkalne.
Kultowe miejsca przy ulicy Bohaterów Stalingradu
Najwięcej miejsca podczas ostatniego spaceru poświęcono okresowi powojennemu. Sporo reakcji u uczestników wywołały opowieści o „Karczmie mlecznej” czy „Jeziorance”. Obiekty te znajdowały się przy ulicy Bohaterów Stalingradu. Tak ulica Królowej Jadwigi nazywała się do połowy 1991 roku.
Część z osób biorących udział w spacerze, szczególnie mieszkańcy tej części Iławy, postanowiła podzielić się swoimi wspomnieniami. I tak w trakcie krótkiej wycieczki można było usłyszeć o „Krzysiu”, statku „Derkacz”, tablicy informacyjnej, która stała przy wjeździe do mleczarni, modelarni, kwiaciarni „Malwa” i sklepie z porcelaną.
– To była pierwsza taka wyprawa, gdzie uczestnicy mówili tak samo dużo, jak my – mówi Dariusz Paczkowski. – Cieszymy się, że nasze spotkania i nasze opowieści powodują, że iławianie chcą dzielić się swoimi wspomnieniami – dodaje.
Ulica hoteli i restauracji
W drugiej połowie XIX wieku, po wybudowaniu linii kolejowych i dworca, Iława rozwijała się dynamicznie w kierunku południowym. Odcinek dzisiejszej ulicy Królowej Jadwigi pełnił ważną funkcję komunikacyjną – był łącznikiem pomiędzy centrum miasta a okolicami dworca. Należy dodać, że w okresie przedwojennym droga, która na wysokości bloków Królowej Jadwigi 26 i 28 kończy się obecnie parkingiem i murkiem, w okresie przedwojennym była całkowicie przejezdna. Widać to dokładnie na przedwojennych zdjęciach.
– Była to jedna z najpiękniejszych ulic Iławy, z charakterystycznymi kamienicami – mówił podczas spaceru Michał Młotek. – Znajdowały się przy niej hotele, sklepy i restauracje, a każda osoba, która przemieszczała się pomiędzy dworcem a centrum Iławy wybierała z reguły tę trasę – dodał.
Na przedwojennych zdjęciach zauważyć można szyldy: „Hotel Central”, hotel „Deutsches Haus”, „Kaiser Cafe”. Widać, że to miejsce żyło i że pełniło funkcje reprezentacyjne. Niestety, ulica podzieliła los pozostałych części Iławy i w całości została zrujnowana. Ostatnie przedwojenne budynki rozebrano, z uwagi na stan techniczny, w pierwsze połowie lat ’90 XX wieku.
Zmieni swój przebieg, gdy powstanie tunel
Sporo przy ulicy Królowej Jadwigi może zmienić się wraz z budową tunelu pod przejazdem kolejowym. Koncepcja opracowana przez Zarząd Dróg Wojewódzkich w Olsztynie zakłada, że obecnie ślepa ulica Królowej Jadwigi stanie się przejezdna i zostanie połączona z ulicą Jagiełły. Obecnie trwa wybór projektanta, który opracuje szczegółowe rozwiązania.
Warto dodać, że już w latach ’60 XX wieku planowano w tym miejscu likwidację przejazdu kolejowego. Utrzymywano nawet rezerwę terenową, która pozwalałaby na budowę wiaduktu. „Estakadę” widać na schemacie studium planu szczegółowego Centrum Usługowego Iławy z 1968 roku, a przede wszystkim na schemacie miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego z 1977 roku. Jeszcze na planach z 1991 i 1993 roku zakładano budowę wiaduktu.
Ostatecznie inwestycji planowanej od lat ’60 XX wieku nie udało się zrealizować do dnia dzisiejszego.
Po spacerze ulicą Królowej Jadwigi uczestnicy wyprawy udali się na ulicę Kościuszki, aby obejrzeć makietę centralnej części Iławy z początków XX wieku. Więcej o makiecie przeczytać można w artykule „Iława jak prawdziwa. Powstała makieta rynku Starego Miasta z początków XX wieku”.
Kolejny spacer po Iławie w ramach nowej „Historii jednej ulicy” odbędzie się na przełomie marca i kwietnia. Tym razem Michał Młotek i Dariusz Paczkowski zaproszą iławian na spacer po ulicy Jasielskiej.
Organizatorzy spaceru dziękują Marcinowi Fornahlowi za udostępnienie nagłośnienia.
