Gdy w latach ’50 XX wieku sporządzano pierwsze powojenne plany rozwoju Iławy, cały obszar pomiędzy ulicą Ostródzką a torami kolejowymi został zarezerwowany pod zabudowę przemysłową. Kilkanaście lat później odstąpiono jednak od tej koncepcji, by zaplanować w tym samym miejscu budowę ogromnego osiedla, na którym zamieszkać miało aż 20 tysięcy osób. Tego planu, z uwagi na budowę osiedla Podleśnego, ostatecznie nie zrealizowano, a obszar pomiędzy ulicą Ostródzką i torami kolejowymi przez lata pozostawał niezagospodarowany. To tylko jedna z wielu ciekawostek, które usłyszeli uczestnicy pierwszego w tym roku spaceru edukacyjnego po Iławie. Wycieczka zorganizowana przez radnych miejskich Michała Młotka i Dariusza Paczkowskiego w ramach cyklu „Historia jednej ulicy” cieszyła się dużym zainteresowaniem iławian.
Ulica Ostródzka pełni obecnie ważne funkcje komunikacyjne i tranzytowe. Jej długość wynosi około 1,5 kilometra. Od Iławki, która wyznacza jej początek aż do granicy miasta, w jej ciągu znajduje się aż 9 skrzyżowań: z aleją Jana Pawła II i ulicami Truskawkową, Gospodarską, Wiśniową, Zieloną, Łąkową, Produkcyjną, Piastowską i Dobrawy. Ulica Ostródzka stanowi część drogi krajowej nr 16 i jest trasą wylotową na Ostródę i na przejście graniczne z Litwą.
Obecnie to jedna z głównych ulic Iławy. Do końca XIX wieku współczesny odcinek ulicy Ostródzkiej pozostawał niezabudowany, granicę miasta wyznaczał cmentarz, dopiero w latach ’30 XX wieku wyznaczono wzdłuż drogi pierwsze działki budowlane. Do dziś przy ulicy Ostródzkiej znajdują się pojedyncze budynki z tamtego czasu.
– Dawniej początek ulicy Ostródzkiej znajdował się na głównym skrzyżowaniu, przy szkole i poczcie – wyjaśnił uczestnikom wycieczki Dariusz Paczkowski. – Po wojnie początek ulicy zaczęła wyznaczać rzeka Iławka – dodał.
Uczestnicy niedzielnego spaceru wysłuchali opowieści o młynie, jazie piętrzącym, kamienicy przy ulicy Ostródzkiej 2 i o cmentarzu. Nie zabrakło też ciekawostek dotyczących powojennej historii Iławy.
Osiedle Ostródzkie miało być wielką sypialnią Iławy
Na lata ’70 XX wieku przypadł okres najintensywniejszego rozwoju w historii Iławy. Do końca zbliżała się budowa „Starego Miasta”, trwała budowa osiedla XXX-lecia, rozpoczynano budowę osiedla Podleśnego, na północ od ulicy Kajki wyznaczono ponad 700 samodzielnych działek pod zabudowę jednorodzinną.
– Inwestycje te cały czas nie zabezpieczały jednak potrzeb mieszkaniowych Iławy – mówił Michał Młotek. – Dlatego w Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Iławy z 1977 roku przewidziano budowę ogromnego osiedla mieszkaniowego, osiedla-sypialni, które miało zabezpieczyć potrzeby miasta aż do 1990 roku – dodał.
Nowe osiedle miało być zlokalizowane pomiędzy ulicą Ostródzką i Piaskową a linią kolejową Iława-Olsztyn, w miejscu, które wcześniej, w planie zagospodarowania z 1955 roku, przeznaczone było pod zabudowę przemysłową. Plan z 1977 roku zakładał też włączenie w granice Iławy Nowej Wsi, co miało rozszerzyć granice Iławy aż do jeziora Łabędź.
Z informacji opublikowanej w „Ziemi Iławskiej. Jednodniówce Komitetu Powiatowego PZPR Iława” ze stycznia 1975 roku wynika, że na nowym osiedlu miało zamieszkać aż 20 tysięcy osób (dla porównania osiedla XXX-lecia i Podleśne budowano na potrzeby łącznie 8 tysięcy osób). Przewidywano, że na terenie nowego osiedla powstaną aż dwie szkoły podstawowe, przedszkole, punkty handlowe i usługowe oraz przychodnia. Sprawną komunikację zapewnić miały nowe drogi i przystanek kolejowy Iława Wschodnia.
W związku z tak ambitnymi planami w 1974 roku podjęto decyzję o budowie w Iławie fabryki domów. Fabryka powstała przy ulicy Ostródzkiej. Ostatecznie jednak planów budowy osiedla-sypialni nigdy w tym miejscu nie zrealizowano. Zabudowa wielorodzinna pojawiła się w tym miejscu dopiero w XXI wieku.
W 2006 roku po raz pierwszy publicznie zaprezentowano koncepcję budowy osiedla Piastowskiego. Inwestor, który nabył część terenu na południe od ulicy Ostródzkiej, zaplanował w tym miejscu budowę „kilkuset mieszkań oraz kilkudziesięciu wszelkiego rodzaju lokali usługowych i instytucjonalnych”. „Osiedle Piastowskie – można było przeczytać w folderze reklamowym – prócz niezbędnej infrastruktury, ma zaprojektowaną ciekawą koncepcję urbanistyczną. w której znajdzie się własny, centralny plac z miejscem na między innymi rekreację, relaks i odpoczynek”.
Dawniej Ostródzka krzyżowała się z Piaskową
Budowę ronda przy ulicy Ostródzkiej rozpoczęto w 2004 roku. Budowa nowego skrzyżowania miała związek z rozpoczęciem budowy pierwszego odcinka wschodniej obwodnicy Iławy. Obejmował on fragment od skrzyżowania ulic Ostródzkiej i Piaskowej aż do wiaduktu nad linią kolejową. Była to jedna z pierwszych inwestycji miejskich finansowanych ze środków europejskich. Polska przystąpiła do Unii Europejskiej 1 maja 2004 roku.
Co ciekawe obwodnica, której budowę ukończono w całości dopiero w 2011 roku, pokrywa się z przebiegiem wyznaczonym w planach zagospodarowania przestrzennego z 1955 i 1977 roku. W 2005 roku Rada Miejska w Iławie podjęła decyzję, by obie obwodnice: „północna” (budowę rozpoczęto w 2009 roku) i „wschodnia” nosiły imię Jana Pawła II. Była to propozycja radnych, a przeciwny był jej ówczesny burmistrz Jarosław Maśkiewicz, który chciał, by imieniem Jana Pawła II nazwać ulicę 1 Maja. Podczas sesji rady, na której podejmowano tamtą decyzję, pojawiła się też propozycja, by imieniem Jana Pawła II nazwać… wyspę Wielką Żuławę.
Koncepcja ścieżek pojawiła się po raz pierwszy w 1977 roku
Plany kilku inwestycji, które zrealizowano w Iławie po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, sporządzono już w latach ’60 i ’70 XX wieku. Tak było ze ścieżkami wzdłuż brzegu Jezioraka i Iławki. Ich budowa rozpoczęła się w 2011 roku, ale sama koncepcja przygotowana została wcześniej, w połowie lat ’70 XX wieku. Mimo upływu lat w tym i w innych przypadkach utrzymywano rezerwę terenową w planach rozwojowych, co pozwoliło uchronić nieruchomości przed nieodpowiednim zagospodarowaniem.
Pierwsze etap inwestycji obejmował budowę ścieżek pieszych i rowerowych wzdłuż brzegu Jezioraka, drugi wzdłuż brzegu Iławki do ulicy Ostródzkiej, następnie w latach 2017-2018 zagospodarowano obszar Wyspy Młyńskiej i wybudowano ścieżkę pieszą i rowerową wzdłuż Iławki do wiaduktu kolejowego. Ostatnim etapem prac, zrealizowanym w ostatnich latach, była budowa odcinka ścieżek do ulicy Piaskowej. Łącznie na budowę ścieżek od ulicy Wańkowicza do Piaskowej przeznaczono przeze te wszystkie lata prawie 35 milionów złotych. Docelowo ścieżki mogą biec dalej, w kierunku wschodnim.
Kolejny spacer po Iławie w ramach nowej „Historii jednej ulicy” odbędzie się w kwietniu. Tym razem Michał Młotek i Dariusz Paczkowski zaproszą iławian na wycieczkę po ulicy Kościuszki.
